12.000 dekar matjord bygd ned i Rogaland dei siste 10 åra
Jordvern må sterkare på dagsorden i planarbeidet. Kommunane si rapportering viser høge tal for omdisponering av dyrka jord i Rogaland.
Dette innhaldet er meir enn eitt år gammalt. Informasjonen kan derfor vere utdatert.
KOSTRA-rapporteringa viser at det i Rogaland blei omdisponert 1.519 dekar dyrka jord i 2014. Dette er ein klar auke frå dei siste åra, men lågare enn toppåra 2006 og 2009.
Rogaland har om lag 10 prosent av jordbruksarealet i Norge. Sett i forhold til nasjonale mål, bør Rogaland ikkje omdisponere meir enn 500-600 dekar årleg. Omfanget dei siste åra har i snitt vore om lag 1.200 dekar. Rogaland må derfor halvere den årlege nedbygginga av dyrka jord dersom arealbruken skal vere innafor det nasjonale jordvernmålet. Siste års tal peiker i feil retning.
Omdisponering siste 10 år
Rapporteringa om omdisponering av dyrka og dyrkbar jord i Noreg har no skjedd gjennom KOSTRA-systemet i 10 år. Statistikken viser at matfylket Rogaland i perioden 2005-2014 har bygd ned 11.735 dekar dyrka jord. Dette utgjer om lag 2.000 fotballbaner, all dyrka jord i Randaberg kommune eller nær halvparten av all dyrka jord i Sola kommune. Rogaland er det fylket som omdisponarer mest matjord til utbyggingsføremål i Noreg. Jæren står for det meste av omdisponeringa i fylket, med heile 78 prosent. Jærkommunane har stått for om lag 12 prosent av omdisponeringa i heile landet.
Jordvern må på dagsorden i planarbeidet
Regionalplan Jæren har sidan 2001 hatt langsiktig grense for landbruk og kjerneområde landbruk. Grensene har i hovudsak blitt respekterte, men i seinare tid er dei blitt utfordra i forslag til kommuneplanar, særleg i Sola kommune. Dei høge omdisponeringstala på Jæren er på mange måtar ei direkte følgje av regionalplanen, ved at store areal gjennom planen er definerte som framtidige byggeområde. KOSTRA-tala understrekar at hushaldering, transformasjon og fortetting ved kollektivknutepunkt og kollektivaksar må prioriterast framover for å sikre nasjonale jordverninteresser og matjorda på Jæren. Mange kommunar skal etter valet i gang med rullering av kommuneplanane. Det blir avgjerande at kommunane i Rogaland følgjer dette opp i sine planar, med klare strategiar for korleis omdisponering av dyrka jord kan reduserast.
I valkampen har jordvern vore eit sentralt tema i Rogaland og på Jæren. I ulike «valgomater» har ein fått spørsmål om jordvern, og temaet er løfta fram i fleire debattar, avisartiklar og tv-/radioinnslag. Merksemda rundt jordvern blir viktig i neste kommunestyreperiode, der viktig planarbeid skal gjerast, og viktige avgjersler skal takast.