Søknad om løyve etter forureiningslova til opprydding i Vågen i regi av Renere havn Bergen

Bergen kommune, ved Renere havn Bergen, ønskjer å gjennomføre tiltak i Vågen for å hindre spreiing av forureining frå sedimenta på sjøbotnen. Kartleggingar gjennomført viser svært høge forureiningsnivå av tungmetall og organiske miljøgifter i Vågen samt risiko for spreiing av miljøgifter og negative verknader på økologi og menneskehelse. Bergen bystyre vedtok å gjennomføre tiltak mot forureina sjøbotn i hamneområdet i 2013.

For å oppnå ei betre miljøtilstand er det planlagt ei rekkje tiltak som er vist i detalj i figur 1:

• Skrotopprydding: Heile tiltaksområdet, om lag 275 000 m², skal ryddast for skrot. Dette er viktig for å sikre eit heildekkande tildekkingslag.
• Mudring: Det er planlagt å mudre om lag 33 000 m² av sjøbotnen. Nøyaktig areal og volum vil bli avklart i detaljprosjekteringsfasen. Mudringa vil bli utført i dei områda der det er behov for å oppretthalde seglingsdjupna. Estimert massevolum er om lag 20 000 m³.
• Tildekking: Om lag 266 000 m² av sjøbotnen skal tildekkast med eit 40 cm tjukt lag med reine massar. Materialet vil vere anten TBM-massar eller velgraderte massar (0-16 mm eller 0-32 mm). Estimert massevolum er 106 000 m³. Tala inkluderer også Grønnestaken ytterst i Vågen der Kystverket planlegg eit utdjupingstiltak, i tilfelle Kystverket sitt tiltak ikkje blir gjennomført. •
• Erosjonssikring: I område som er utsette for erosjon frå propellstraum, vil tildekkingslaget bli forsterka. Dette inneber bruk av grovare massar, 20 cm med stein, eventuelt betongmadrassar i eit avgrensa område. Estimert areal er 194 000 m², og mengda massar er om lag 39 000 m³.
• Grønnestaken - samarbeid med Kystverket: Kystverket planlegg eit utdjupingsprosjekt ved Grønnestaken ytterst i Vågen. Prosjekta "Reinare hamn Bergen" og Kystverket sitt prosjekt vil bli koordinerte i tid og løysingar. Mengdene for tildekking inkluderer også arealet til Grønnestaken, i tilfelle Kystverket sitt tiltak ikkje blir gjennomført.

Ytterlegare tiltak:

• Forundersøkingar: Før tiltaket startar skal det gjennomførast undersøkingar av mellom anna leidningsnett, djupneforhold, skrot, geoteknikk og eventuelle eksplosiv.
• Marine kulturminne: Heile Vågen er verna etter kulturminnelova fordi det finst store mengder marine kulturminne der. Det må gjennomførast ei omfattande undersøking/utgraving i utvalde område av Bergens Sjøfartsmuseum før Vågen blir frigitt for mudring/tildekking.
• Kontroll og overvaking: Det skal utarbeidast ein detaljert kontroll- og overvakingsplan for å sikre at tiltaket blir gjennomført i samsvar med tillatingane, og at miljøpåverkinga blir minimert.
• Informasjon og medverknad: Prosjektet vil involvere og informere relevante interessentar for å sikre ei smidig gjennomføring av tiltaka.

Tidsplan og finansiering:

Finansiering av tiltaket er avhengig av tilskot frå Miljødirektoratet frå den etablerte tilskotsordninga for denne typen tiltak. Prosjektet er i starten av detaljprosjekteringsfasen, og tiltaka er estimerte å starte tidlegast i 2027 dersom tilskot blir innvilga. Varigheita av anleggsarbeida er anslått til 1 – 2 år.

Miljømål:

Miljømåla for tiltaket i Vågen er vedtekne av Bergen bystyre:

• Spreiing av miljøgifter frå sedimenta i Vågen skal reduserast med 80 %
• Ny tilførsel av miljøgifter frå land skal minimerast.
• Tiltak skal utførast skånsamt for å bidra til bevaring av kulturminne i området.
• Tiltak skal planleggjast og gjennomførast på ein måte som er minst mogleg til hinder for dagleg hamnedrift og til minst mogleg sjenanse for nærmiljøet.

Ved målkonfliktar skal miljø prioriterast framfor marin arkeologi og hamnedrift. (Bergen bystyre, bystyresak 131-15, 2015)

Forventa effekt:

Tiltaka er venta å ha ein betydeleg positiv effekt på miljøtilstanden i Vågen. Dette vil mellom anna bidra til å redusere oppvirvling og spreiing av forureining, reetablere botnfauna, og redusere innhaldet av miljøgifter i fisk og sjømat. Miljøgiftbudsjettet viser at totalt 15 400 kg bly, 180 kg kvikksølv, 1 865 kg PAH-16 og 7 kg PCB vil bli isolert ved gjennomføring av tiltaket i Vågen.

Om løyve :

Løyve etter forureiningslova § 11 vil sette vilkår for dimensjonering, utføring, overvaking og sluttkontroll av tiltaket for mellom anna å sikre at:

• Det blir etablert eit varig tett tildekkingslag som isolerer miljøgifter på tildekt sjøbotn i samsvar med miljømål.
• Anleggsarbeidet under vatn (mudring og tildekking) blir utført på ein måte som sikrar minst mogleg spreiing frå sedimenta og frå tildekkingsmaterialet.
• Langsiktig overvaking av sjøbotn og vassmassar for å undersøkje oppnåinga av miljømåla, tilstand og funksjon av tildekkingslaget.

Statsforvaltaren har fått nyttige erfaringar frå gjennomføring av oppryddingsprosjekta i Puddefjorden og Store Lungegårdsvann til korleis regulere slike oppryddingsprosjekt slik at risiko for forureining og negativ påverknad frå anleggsarbeida i sjøen blir redusert til eit akseptabelt nivå.

Søknadsdokument:

1. Søknad til Statsforvaltaren om tiltak i sjø – Vågen, Bergen kommune. Cowi 17. desember 2024
2. Tiltaksplan for forureina sjøbotn i Vågen, Bergen. Cowi 17. desember 2023

Offentleg ettersyn

Saksdokumenta finn du til høgre på denne nettsida.

Merknader til søknaden kan du sende til sfvlpost@statsforvalteren.no, eller til Statsforvaltaren i Vestland, Njøsavegen 2, 6863 Leikanger.

Merk saka med referansenummer 2020/13760. Frist for å gje fråsegn er 28. februar 2025.

Alle fråsegner vert registrerte i vår postjournal. Alle må difor skrive under med fullt namn